Jak się okazuje z czasem, depresja to choroba, do której dokładają się inne zaburzenia zdrowotne i czynniki środowiskowe. Badanie opublikowane w 2017 roku wskazuje, że jednym z dokładających się czynników może być obecność zębów leczonych kanałowo i zapalenia okołowierzchołkowego wokół ich korzeni (Gomes et al., 2017).

Jak aktywacja układu odpornościowego wiąże się z depresją

Zęby leczone kanałowo

Depresja wiąże się z aktywacją układu odpornościowego i łagodnym chronicznym zapaleniem. To wniosek z wcześniejszych badań, które zmierzyły poziom komórek i białek towarzyszącym podczas tych procesów i wykazały, że jest znacznie podwyższony. Odnotowano:

  • Wyższy poziom substancji o działaniu prozapalnym jak np. CRP (C-reactive protein), haptoglobiny, komórek T helper i cytokin makrofagów (Maes, 1993, 1995, Dowlati et al., 2010)
  • Niższy poziom antyoksydantów o przeciwnym działaniu, jak np. cholesterolu HDL, witaminy E lub cynku (Gomes et al., 2017, Maes et al., 2011)
  • Zwiększoną produkcją reaktywnych form tlenu (RFT) i reaktywnych form azotu (RFA), które uszkadzają komórki, doprowadzając do oksydacji błon komórkowych, białek i hipernitrozylsacji (Liu et al., 2015, Maes et al., 2011, Moylan et al., 2014).

Według innych badań są dowody na to, że te zmiany mogą być wywoływane zaburzeniami w osi jelitowo-mózgowej. Dochodzi do nich, gdy zwiększona przepuszczalność jelita (tzw. leaky gut) pozwala na przedostawanie się do krwi bakterii, które aktywują układ odpornościowy i doprowadzają do reakcji zapalnych (Maes et al., 2013, Lucas et al., 2013).

Wiadomo już, że jest silne powiązanie między bakteryjnymi chorobami dziąseł a depresją (Kumar et al., 2015).

Autorzy badania z 2017 roku chcieli sprawdzić, czy bakterie i ich składowe, które wydostają się z zębów leczonych kanałowo mogą mieć ten sam efekt.

Jak zęby leczone kanałowo mogą wywoływać zmiany neurodegeneracyjne

Zęby leczone kanałowo

W zębach leczonych kanałowo, szczególnie tych z chronicznym zapaleniem okołowierzchołkowym, znajdują się bakterie, które aktywują układ odpornościowy i produkują endotoksyny. Podwyższony poziom endotoksyn może wywoływać odpowiedzi ogólnoustrojowe, takie jak produkcja RFT i RFA. Te związki mogą powodować dysfunkcje neuronalne jak neurotoksyczność, cytotoksyczność, zmiany neurodegeneracyjne oraz obniżoną neurogenezę i neuroplastyczność. Podwyższona produkcja RFT i RFA oraz wszystkie te procesy często towarzyszą depresji klinicznej (Leonard B, Maes M, 2012).

Opis i wyniki badania

Opis badania:
Badanie opublikowane w 2017 roku zbadało zależność między chronicznym zapaleniem okołowierzchołkowym, endotoksynami z zębów leczonych kanałowo, działaniem konkretnych związków RFT i RFA a depresją i odczuwalną jakością życia. W badaniu wzięło udział 59 osób a depresja była mierzona wskaźnikiem HDRS (Hamlinton Depression Rating Scale).

Wyniki:

  • Pacjenci z chronicznym zapaleniem okołowierzchołkowym (CZO) mają bardzo podwyższony poziom endotoksyn z zębów leczonych kanałowo. Jest silny pozytywny związek między CZO a nasileniem depresji.
  • Podwyższony poziom endotoksyn z zębów leczonych kanałowo jest mocno związany z podwyższonym ogólnoustrojowym RFT i RFA.
  • Odczuwalna jakość życia była obniżona u pacjentów z CZO i podwyższonym poziomem endotoksyn z zębów leczonych kanałowo.

(Gomes et al., 2017).

Wnioski

Podwyższony poziom endotoksyn z zębów leczonych kanałowo i chroniczne zapalenie okołowierzchołkowe powiązane są z depresją i obniżonym poziomem życia.

Jako że przeprowadzone badanie było badaniem kliniczno-kontrolnym, nie można wyciągnąć silnych wniosków o przyczynowości, lecz wiadomo, że to powiązanie może być częściowo skutkiem aktywacji RFT i RFA.

Zdrowie jamy ustnej i „nieszczelne zęby” („leaky teeth”) mogą być ściśle powiązane z depresją i mocno wpływać na odczuwalną jakość życia.

(Gomes et al., 2017).

Bibliografia

Dowlati Y, Herrmann N, Swardfager W, Liu H, Sham L, Reim EK, Lanctôt KL (2010) A meta-analysis of cytokines in major depression. Biol Psychiatry 67(5):446–457

Gomes, C., Martinho, F. C., Barbosa, D. S., Antunes, L. S., Póvoa, H., Baltus, T., Morelli, N. R., Vargas, H. O., Nunes, S., Anderson, G., & Maes, M. (2018). Increased Root Canal Endotoxin Levels are Associated with Chronic Apical Periodontitis, Increased Oxidative and Nitrosative Stress, Major Depression, Severity of Depression, and a Lowered Quality of Life. Molecular neurobiology, 55(4), 2814–2827

Kumar A, Kardkal A, Debnath S, Lakshminarayan J (2015) Association of periodontal health indicators and major depressive disorder in hospital outpatients. J Indian Soc Periodontol 19(5): 507–511

Leonard B, Maes M (2012) Mechanistic explanations how cell- mediated immune activation, inflammation and oxidative and nitrosative stress pathways and their sequels and concomitants play a role in the pathophysiology of unipolar depression. Neurosci Biobehav Rev 36(2):764–785

Liu T, Zhong S, Liao X, Chen J, He T, Lai S, Jia Y (2015) A meta- analysis of oxidative stress markers in depression. PLoS One 10(10):e0138904

Lucas K, Maes M (2013) Role of the toll like receptor (TLR) radical cycle in chronic inflammation: possible treatments targeting the TLR4 pathway. Mol Neurobiol 48(1):190–204

Maes M (1993) Α review on the acute phase response in major depression. Rev Neurosci 4(4):407–416

Maes M (1995) Evidence for an immune response in major depres- sion: a review and hypothesis. Prog Neuropsychopharmacol Biol Psych 19(1):11–38

Maes M, Galecki P, Chang YS, Berk M (2011) A review on the oxidative and nitrosative stress (O&NS) pathways in major depres- sion and their possible contribution to the (neuro) degenerative processes in that illness. Prog Neuropsychopharmacol Biol Psych 35(3):676–692

Maes M, Kubera M, Leunis JC, Berk M, Geffard M, Bosmans E (2013) In depression, bacterial translocation may drive inflamma- tory responses, oxidative and nitrosative stress (O&NS), and auto- immune responses directed against O&NS-damaged neoepitopes. Acta Psychiatr Scand 127(5):344–354

Maes M, Ruckoanich P, Chang YS, Mahanonda N, Berk M (2011) Multiple aberrations in shared inflammatory and oxidative & nitrosative stress (IO&NS) pathways explain the co-association of depression and cardiovascular disorder (CVD), and the increased risk for CVD and due mortality in depressed patients. Prog Neuro- Psychopharmacol Biol Psychiatry 35(3):769–783

Moylan S, Berk M, Dean OM, Samuni Y, Williams LJ, O’Neil A, Hayley AC, Pasço JA (2014) Oxidative & nitrosative stress in de- pression: why so much stress? Neurosci Biobehav Rev 45:46–62